Greep uit Week 20

Maandag

Wanneer Jaap van Zweden op zijn zestiende in zijn eentje naar New York vertrekt om te studeren, neemt zijn carrière een vlucht. Hij verruilt zijn viool al snel voor een dirigentstok en dan wordt zijn talent écht opgemerkt. Vanaf dat moment gaat het hard.

Nu staat Jaap van Zweden al decennialang aan het roer van de grootste orkesten ter wereld: van het Dallas Symphony Orchestra tot het Philharmonisch Orkest van Seoul, en het wereldberoemde New York Philharmonic. Een belangrijk moment in zijn loopbaan is de ontmoeting met Leonard Bernstein, destijds chef-dirigent van datzelfde New York Philharmonic. Jaap was toen nog violist, toen Bernstein hem onverwacht de dirigeerstok overhandigde. "Bernstein wilde de zaal in om naar het orkest te luisteren en vroeg toen of ik even wilde dirigeren. Ik schrok me dood, maar nee zeggen tegen hem durfde je niet.” Volgens Bernstein deed Jaap het heel slecht, maar: “Hij zei dat het wel mijn plek is. Ik moest het serieus nemen.” 

Hoewel Jaap al tientallen jaren muziek maakt, is verveling voor hem geen optie. “Je staat op en je denkt: wat kan ik vandaag toevoegen en wat kan ik vandaag leren.” Die voortdurende uitdaging houdt hem scherp. “Elk orkest heeft zijn eigen ziel. En elke keer is er weer een ontmoeting met andere orkesten, maar ook met andere steden.”

Dinsdag

Na 22 jaar heeft Pieter Omtzigt afscheid van de politiek genomen. Hij werd jarenlang gewaardeerd door kiezers, met name vanwege zijn rol in het onthullen van de toeslagenaffaire. Na een moeizame periode bij het CDA richtte hij zijn eigen partij op: Nieuw Sociaal Contract. Daarmee wist hij bij de verkiezingen in één klap twintig zetels te behalen. Maar het leiderschap woog zwaar. Nu, na ruim twee decennia, sluit hij zijn politieke loopbaan af.

Toen politiek verslaggever Wouter de Winther met Omtzigt sprak tijdens zijn CDA-tijd, merkte hij al twijfel. “Hij uitte toen al die aarzeling. Veel mensen zeiden tegen hem dat hij eerst het leiderschap moest grijpen, en dan pas een eigen partij beginnen. Hij wist misschien al jaren dat hij daar eigenlijk niet voor in de wieg gelegd was.”

Gerdi Verbeet, oud-Kamervoorzitter en voormalig collega van Omtzigt, blikt terug op hun samenwerking. “Hij had een enorme drive om op te komen voor mensen. Hij was er echt voor de burger. Dat is wat hij had moeten vasthouden,” zegt ze.

Jort Kelder is stellig in zijn oordeel over het slot van Omtzigts carrière: “Hij is jarenlang een fantastisch Kamerlid geweest. Hij ambieerde leiderschap en vervolgens een nieuwe partij. Hij had van zichzelf moeten weten dat hij dat niet aankan. Daar was hij niet geschikt voor.”

Woensdag

Het is de oudste en meest prestigieuze televisieprijs van Nederland: de Zilveren Nipkowschijf. Drie programma’s zijn dit jaar genomineerd.

De eerste genomineerde is Een Valse Start van Nicolaas Veul. Voor deze serie dook hij honderd dagen lang op in de wereld van de jeugdzorg – een spannende onderneming, zeker als aanstaand vader met een beladen relatie met zijn eigen vader. “Nicolaas Veul is een wereld binnen gestapt die voor veel mensen verborgen blijft en waar bijna niemand toegang tot krijgt,” zegt Angela de Jong. “De vooroordelen die ik had, zijn ontkracht. Ik was echt ondersteboven.”

De tweede genomineerde is Danny ter plekke van Danny Ghosen. In het juryrapport wordt zijn aanpak geprezen: “De werkwijze van de razende reporter die al jaren verslag doet vanuit de haarvaten van de samenleving: betrokken, onverschrokken en bovenop het nieuws.” In de aflevering van 7 januari bevond Danny zich net na de val van het regime in Syrië. “Ik was een beetje bang, maar mijn journalistieke hart overwon alles. Mijn cameraman en ik keken elkaar aan en dachten: waar zijn we? Wat moeten we filmen? Alles! Het was echt waanzinnig.”

Ook de serie Zorgen is dit jaar genomineerd. Op 12 juni wordt bekendgemaakt wie er met de Zilveren Nipkowschijf naar huis gaat.

Donderdag

Vijf jaar geleden stierf George Floyd door politiegeweld. Beelden van zijn dood gingen de wereld over en maakten hem het symbool van politiegeweld en institutioneel racisme. Daarna volgde een wereldwijde protestgolf met één duidelijke boodschap: Black Lives Matter.

“Het was een emotioneel moment, waarin de emmer overstroomde,” zegt Sylvana Simons. “We kenden al veel gevallen van politiegeweld met dodelijke afloop, al sinds de jaren 90. Maar dit keer waren we er live bij. We zagen hoe iemand in koele bloede werd vermoord, door iemand in uniform.”

Voor Amber Kortzorg betekende het moment een omslagpunt: “Het was de eerste keer dat ik zoveel mensen samen zag, die opstonden tegen racisme. Wit, zwart, jong, oud. Het gesprek over racisme is hierdoor meer genormaliseerd. Daardoor hebben mensen de ruimte gevoeld om eindelijk te spreken over hun ervaringen.”

Vijf jaar later is het probleem nog lang niet verdwenen. Het politiegeweld in de Verenigde Staten blijft grootschalig. Amerikaverslaggever Tom van ’t Einde legt uit: “Agenten in Amerika hebben vaak een opleiding van maar zes weken. Het is een fundamenteel probleem dat nog steeds niet is opgelost. En het aantal dodelijke slachtoffers door politiegeweld ligt momenteel 2,8 keer hoger bij zwarte Amerikanen dan bij witte Amerikanen.”